Са шчырым захапленнем гэтыя людзі гавораць пра беларускую культуру, з цеплынёй і ласкай вымаўляюць кожнае беларускае слоўца і як уласную трагедыю перажываюць заняпад беларускай мовы. Адсутнасць у пашпарце беларускага грамадзянства ніяк не перашкаджае ім цягнуцца да беларускасці.
Напрыканцы гэтага лета яны па самастойнай ініцыятыве і за свае сродкі прыехалі ў Беларусь, каб прыняць удзел у Міжнароднай летняй школе беларусістыкі, арганізаванай Беларускім дзяржаўным ўніверсітэтам. Адукар з непрытоенай цікаўнасцю распытаў замежных аматараў беларускай мовы пра ўражанні ад паездкі.
Варвара Поварава, студэнтка філалагічнага факультэта Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Вывучае балгарскую мову, збіраецца асвойваць польскую. Вольна валодае беларускай і ўкраінскай, апошнюю выкладае школьнікам.
Іштван Ковач, студэнт Будапешцага ўніверсітэта. Любіць славянскія мовы. Акрамя роднай, валодае англійскай і нямецкай мовамі. Пачынае вывучаць беларускую.
Даніла Рудзянок, магістрант філалагічнага факультэта Маскоўскага дзяржаўнага ўніверсітэта. Вывучае старажытную рускую мову, славістыку.
Адам Фалбр, студэнт Карлавага ўніверсітэта ў Празе. Знаёмства з мовамі пачынае з захаплення самімі краінамі.
![](/images/photo/БЕЛЯЗ_3.jpg)
Вывучэнне замежных моў — надзвычай карысная справа для сучаснага чалавека. А хто яшчэ не ўпэўніўся ў гэтым, таго з лёгкасцю пераканаюць замежныя аматары беларускага слова, кожны з якіх па-свойму прыйшоў да вывучэння не вельмі распаўсюджанай, але несумненна прыгожай еўрапейскай мовы.
З чаго пачалося ваша захапленне беларускай мовай?
Варвара: З любві! (усміхаецца) Мне заўсёды падабалася ўкраінская мова, і аднойчы я падумала: «А чаму б яшчэ і беларускую не вывучыць?» Я сябравала з хлопцам з Беларусі, які размаўляў са мной на сваёй мове. Ён раіў мне розныя кніжкі. Вось так я і зацікавілася беларускай мовай. Увогуле, я б хацела займацца ёй паглыблена, у навуковым плане таксама.
На славянскай кафедры філалагічнага факультэта МДУ вывучаюцца розныя мовы, аднак беларускай яшчэ няма. У нас ёсць прадмет беларуская літаратура (выкладчыца, дарэчы, беларуска па паходжанні), але гэта ўсяго 4—5 лекцый. Я спадзяюся, што сітуацыя зменіцца.
Іштван: Беларускую мову вучыць цікава. У венгерскай ёсць некоторыя падобныя словы, напрыклад, «varazhyts» («варажыць»). Але венграм цяжка вучыць славянскія мовы. Ёсць складанасці з арфаграфіяй. У нас іншая сістэма.
Данііл: Кожны філолаг, на маю думку, павінен ведаць не толькі сваю мову, але і іншыя, каб шырэй успрымаць іх з’явы. Ведаць іншыя славянскія мовы трэба абавязкова.
Адам: Я даўно цікаўлюся Беларуссю. Ва ўніверсітэце можна было выбраць беларускую мову і вывучаць яе як другую замежную. І я быў вельмі рады, што гэта зрабіў, бо ў наступным годзе такую магчымасць прыбралі.
У беларускай мове мне падабаецца яе мілагучнасць, розныя фанетычныя асаблівасці, а таксама правапіс, які заснаваны на фанетычным прынцыпе. Калi я чую незнаёмае слова, то звычайна адразу ведаю, як яно пiшацца.
![](/images/photo/БЕЛЯЗ_2.jpg)
З якімі складанасцямі вы сутыкнуліся пры вывучэнні мовы?
Варвара: Я ніколі беларускую мову спецыяльна не вывучала, проста чытала кнігі, размаўляла, слухала. Але ў Маскве мне заўсёды не хапала практыкі. Складанасці ўзніклі з тым, што ў мове ёсць шмат варыянтаў аднаго слова. Напрыклад, халадзільнік і лядоўня. Якое з іх правільнае? Гэта зблытвае.
Данііл: У мяне былі пэўныя складанасці з фанетыкай. Але самая вялікая праблема — падручнікі, яны проста не трапляюць да нас у Расію. Гэта перашкаджае дасканаламу вывучэнню мовы. У інтэрнэце штосьці ёсць, але часта на тарашкевіцы. А гэта іншыя нормы. Я лічу, што велізарная колькасць нормаў разбурае мову. Яшчэ бывае такое, што мне трапляюцца словы, якіх няма ні ў адным слоўніку.
Адам: Мне вучыцца было не надта цяжка, бо калі я пачынаў вывучаць беларускую мову, то ўжо нядрэнна ведаў рускую. Да таго ж у Празе ў мяне быў выдатны выкладчык, з ягонай дапамогай я мог размаўляць ужо пасля двух семестраў. Толькі беларуская мова не такая распаўсюджаная, як, напрыклад, руская, таму магчымасці практыкі абмежаваныя.
![](/images/photo/БЕЛЯЗ_5.jpg)
Даволі складана вывучаць мову, калі знаходзішся далёка ад яе носьбітаў. Але ці часта даводзілася гасцям чуць у сталіцы жывое беларускае маўленне?
Ці размаўлялі вы па-беларуску па-за заняткамі?
Варвара: Канешне! З валанцёрамі з БДУ, якія дапамагалі нам падчас навучання. Дарэчы, зараз шмат людзей апранае вышыванкі, што мне вельмі падабаецца, але… Але гэта не паказчык таго, што чалавек размаўляе па-беларуску. Ужо ўпэўнілася. У крамах я саромелася размаўляць з людзьмі па-беларуску, бо ведала: мне будуць адказваць на рускай мове. Але на кніжным кірмашы я бачыла цікавага дзядулю-прадаўца, які па-беларуску гутарыў выдатна.
Данііл: Так, усё залежыць ад месца. Калі ў кнігарнях, то яшчэ можна пачуць беларускую мову. Часам я звяртаўся да людзей па-беларуску, але, на жаль, у адказ таксама чуў рускую мову.
![](/images/photo/БЕЛЯЗ_6.jpg)
Пасля такіх слоў можа падацца, што ўсё пераблыталася: замежнікі размаўляюць па-беларуску, а самі беларусы — не. Што не так?
Як вы думаеце, чаму беларусы не размаўляюць на роднай мове?
Варвара: Гэта уплыў савецкага часу. Тады людзі думалі: а навошта вывучаць беларускую мову, калі мы ўжо да рускай прызвычаіліся?
На пасіўным узроўні мову ведае амаль кожны беларус, але гаварыць проста так не можа. Аднак я веру ў адраджэнне беларускай мовы і буду імкнуцца хаця б крыху дапамагчы. Мне вельмі балюча ад таго, што беларусы не размаўляюць на сваёй мове. Так не павінна быць.
Іштван: Я сапраўды не ведаю, чаму так… У Венгрыі мова — сімвал нацыі.
Адам: Я ўжо прызвычаіўся да таго, што Беларусь — двухмоўная краіна. Большасць насельніцтва карыстаецца перадусім рускай мовай, але можна знайсці і беларускамоўных. Гэта выбар кожнага беларуса. Моўную сітуацыю ў Беларусі можна параўнаць з сітуацыяй у Ірландыі, дзе таксама дзве дзяржаўныя мовы. Там нацыянальную мову выкарыстоўвае яшчэ меншая колькасць жыхароў.
Тут каментарыі будуць залішнімі. Падтрымка з боку прадстаўнікоў іншых культур павінна абудзіць свядомасць беларусаў.
Ці спадабалася вам займацца ў летняй школе?
Варвара: Так! На курсах было так цікава, што я амаль спаць не хацела. У сваім універсітэце часам засынаю на занятках (смяецца). Мы шмат размаўлялі па-беларуску, выказвалі свае думкі. У нашай трэцяй групе (павышаны узровень) навучалася і японка, і немец. Вельмі цікава, калі кожны распавядаў штосьці пра сваю краіну. Лекцыі нам чыталі прафесіяналы, майстры сваёй справы — выкладчыкі БДУ, Інстытута культуры. Усё было добра спланавана, у мяне нават часу вольнага не заставалася, і гэта добра.
Іштван: Мне вельмі спадабалася, выкладчыкі тут professional, lection выдатныя. Вывучэнне моў адкрывае свет. Асабліва фальклорныя песні і кнігі. А для мяне гэта яшчэ і вяртанне ў мінулае.
Адам: На маю думку, для прадстаўнікоў невялікіх народаў, чые мовы не вельмі распаўсюджаныя, вывучэнне замежных моў вельмі важна. А гэта не толькі сусветныя мовы. Я, напрыклад, вывучаю мовы тых краін, якія цікавяць мяне самі па сабе. Калі я не ведаю мовы, то адчуваю сябе за мяжой няёмка. І зараз я нават не магу ўявіць, якім было б маё жыццё, калі б я не вывучыў рускую і беларускую мовы.
![](/images/photo/зам6.jpg)
Пару шчырых слоў госці сказалі і ў адрас самой сталіцы. Чаму б і нам не палюбіць Мінск яшчэ раз?
Варвара: Мінск — горад, у які хочацца вяртацца. І не адзін раз. Гэта штосьці вельмі роднае. Пасля Масквы я тут проста адпачываю. У Мінску ціха, спакойна, светла.
Даніла: У Мінску мне усё падабаецца. Можа, крыху і нагадвае Савецкі саюз, але гэта настальгія (смяецца). У вас засталося шмат таго, чаго у нас ужо даўно няма.
Іштван: Мне таксама падабаецца Мінск. Тут чыста. У Будапешце не так (смяецца). Я таксама адчуваю настальгію. Але цяпер Мінск modern, ёсць новыя будынкі, напрыклад, Нацыянальная бібліятэка. У Будапешце часам пачынаюць будаваць нешта і не заканчваюць.
Адам: Мне падабаецца архітэктура Мінска. Ён пабудаваны паводле пэўнага плана як пышны сонечны горад, таму тут лёгка арыентавацца. Таксама ў Мінску мала турыстаў, хоць і людзей больш, у параўнанні з Прагай. У цэнтры значна спакайней. Прага хутчэй накіравана на турыстаў, а Мінск — гэта горад для жыцця сучаснага чалавека.
Беларусь — даволі самабытная краіна. У крамах шмат беларускіх прадуктаў, якія, дарэчы, вельмі смачныя і якасныя.
Таксама мне вельмі падабаецца, як у Беларусі адзначаюць дзяржаўныя святы. Гарады прыгожа аздабляюцца і паўсюль ствараюцца пляцоўкі для святкавання, дзе праводзіцца нейкая культурная праграма. У нас такога даўно няма.
У гэтым годзе здзейснілася мая мара: я змог пабываць на ўрачыстым канцэрце на Дзень Рэспублікі і праспяваць дзяржаўны гімн Беларусі разам з тысячамі гледачоў. Гэта быў сапраўды вельмі кранальны момант для мяне.
![](/images/photo/зам5.jpg)
![](/images/photo/зам1.jpg)
Размова пра нацыянальную самабытнасць прывяла нас да пытання: а якімі бачаць замежнікі саміх беларусаў?
Варвара: Беларусы даволі спакойныя, у іх няма парывістасці. Яны цярплівыя, працавітыя, вельмі гасцінныя, добрыя, адкрытыя. Гэта вельмі лагодныя, лірычныя людзі.
Іштван: Я таксама думаю, што ў Беларусі добрыя і адкрытыя людзі. Хаця ў крамах не заўсёды (смяецца). У далейшым я буду перапісвацца з беларусамі. Думаю, што яшчэ вярнуся сюды.
Данііл: Можна сказаць, што я спачатку пазнаёміўся з беларусамі, а потым ужо з самой краінай.
Узгадваю адзін выпадак, які здарыўся са мной і маім сябрам-беларусам. Гэта быў першы мой прыезд ў Беларусь, ці то ў 2007, ці то ў 2008 годзе. Мы пайшлі па харчовыя прадукты і патрапілі на дзіўную прадаўшчыцу. Яна кідала тавар нам у твар! (смяецца) Цяпер такога ўжо не заўважаў, усе беларусы вельмі ветлівыя, і гэта падабаецца. Ёсць, канешне, у беларусаў і такія рысы (не адмоўныя!), якія перашкаджаюць ім самім. Напрыклад, цярплівасць да ўсяго. Гэта ў пэўнай ступені пазбаўляе развіцця.
Адам: Ужо ў першыя дні тут я знайшоў сабе цудоўных сяброў. Хоць мы не зможам бачыць адзін аднаго часта, але я ведаю, што гэтыя людзі нікуды не знікнуць. У мяне ёсць знаёмыя з БДУ. Была нават каханая дзяўчына.
У кожным народзе ёсць розныя людзі. Але якраз сярод беларусаў вельмі шмат добрых людзей, якія з шчырасцю і павагай ставяцца да гасцей з замежжа. Беларусы мірныя, спакойныя. Мне гэта падабаецца, таму што я не адчуваю сябе добра ў шумнай кампаніі. Характар беларусаў вельмі ўдала адлюстроўвае дзяржаўны гімн краіны.
![](/images/photo/зам3.jpg)
А ці засталіся б вы жыць і працаваць у Беларусі?
Варвара: Ну, калі быў бы муж адсюль, то напэўна так (смяецца). Я жартую! Калі сур’ёзна, то засталася, калі б знайшла тут жыллё і займела добрую працу, звязаную з беларускай мовай. Мне падабаецца ў Беларусі.
Іштван: Жыць тут? Так. Беларусь — добрая краіна. Чаму б і не?
Данііл: Ну, я не ведаю, якія ў вас іншыя гарады, але ў Мінску я б застаўся. Канешне, тут ёсць некаторыя рэчы, да якіх я яшчэ не паспеў прызвычаіцца. Напрыклад, што крамы зачыняюцца вельмі рана. Я б з задавальненнем застаўся ў Беларусі, калі б у мяне было працоўнае месца ў расійскай установе, але сюды даводзілася б ездзіць у працяглыя камандыроўкі.
Адам: Я сапраўды люблю Беларусь і заўсёды буду з задавальненнем сюды вяртацца. У Мінску я ўжо чацвёрты раз, тут прайшлі мае самыя шчаслівыя месяцы. Мне здаецца, што маё месца тут, у Беларусі.
Перепечатка материалов с сайта adukar.by возможна только с письменного разрешения редакции. info@adukar.by